Κυριακή 23 Απριλίου 2017

«Ίσως η λογοτεχνία να γίνει κάποτε το μέσο που θα μας αλλάξει ως άτομα»

 Η Κώστια Κοντολέων συνομιλεί με την Τέσυ Μπάιλα στο Literature.gr




Η Κώστια Κοντολέων μάς έκανε την τιμή να φωτογραφηθεί για το Literature.gr, αρχές της άνοιξης, 2017, με αφορμή το τελευταίο της μυθιστόρημα «Μέσα απ’ τις Ζωές των Άλλων» (Εκδ. ΨΥΧΟΓΙΟΣ 2016). Συγγραφέας με έξι λογοτεχνικά βιβλία στο ενεργητικό της και μεταφράστρια περισσοτέρων από εκατό τίτλων, μας υποδέχτηκε στην οικία της και πέρα από την αισθητική απόλαυση συνειδητοποιήσαμε, ακόμη μια φορά, ότι η τέχνη μάς προσφέρει μια ανεκτίμητη παρηγοριά. Η Κώστια Κοντολέων περιτριγυρίζεται από εκλεκτά δημιουργήματα, τα δικά της βιβλία και τις μεταφράσεις της – έχει μεταφράσει Τζ. Μιντ Φόκνερ, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Φιλιπ Κερ, Τόμας Σάβας, Φίλιπ Πουλμαν, Λίνκολν Πιρς και άλλους, και επίσης βιβλία, τα οποία δεν τα έχει γράψει εκείνη αλλά τα νιώθει και δικά της, καθότι είναι φανατική αναγνώστρια μεγάλων συγγραφέων. Επίσης απολαμβάνει την αγάπη εκλεκτών συνοδοιπόρων στην ζωή. Από τον σύζυγο της κ. Μάνο Κοντολέων (βραβευμένο πεζογράφο, διηγηματογράφο και κριτικό λογοτεχνίας) και από τα δύο της παιδιά, την Άννα και τον Δομήνικο, οι οποίοι υπογράφουν την δική τους πορεία στην τέχνη. Στην συνέντευξη παραδέχτηκε την αδυναμία της στα διηγήματα της «Σιγανά Σιγανά Πατώ τη Γη», (Εκδ. Έναστρον 2013), στα οποία τόσο η πυκνότητα όσο και η ελλειπτική και υπαινικτική της γραφή αποπλανούν τον αναγνώστη σε μια ψυχική ένταση παραμυθίας. Πρόκειται για μια εξαιρετική συλλογή διηγημάτων, πρωτότυπης πένας, που αποκαλύπτει τις τεράστιες λογοτεχνικές δυνατότητες της συγγραφέα. Εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί κανείς, αν δεν είχε αφοσιωθεί στην μεταφραστική της πορεία, πόσα άλλα συγγραφικά έργα θα είχε καταθέσει, για τα οποία, ας μου επιτραπεί μια προσωπική διαπίστωση, η γραφή της Κώστιας Κοντολέων συγγενεύει με του μεγάλου μας λογοτέχνη, Σωτήρη Δημητρίου τόσο σε φωτεινότητα όσο και σε διαύγεια. Μοναδικές αρετές, οι οποίες απαντώνται σε θαυμάσια έργα. Ντίνα Σαρακηνού,  Μάρτιος 2017   




 Κα. Κοντολέων, μεταφράστρια ή συγγραφέας; Ποια ιδιότητά σας νιώθετε να σας προσδιορίζει περισσότερο ή μήπως είναι και οι δύο αυτές ιδιότητες αλληλένδετα συνδεδεμένες με το πνευματικό σας έργο; 

Πιστεύω πως συγγραφή και μετάφραση μπορούν να συνυπάρξουν στο ίδιο άτομο, χωρίς η μια να ακυρώνει την άλλη.  Αντίθετα θα έλεγα πως αλληλοσυμπληρώνονται.   Μέσα από τη δική σας δουλειά, βραβευμένη πολλές φορές, έχετε συστήσει πολλούς και πολύ σημαντικούς συγγραφείς στο ελληνικό κοινό. Ποια είναι η ευθύνη του μεταφραστή απέναντι στον συγγραφέα που μεταφράζει; Η μετάφραση ενός κειμένου και κυρίως ενός λογοτεχνικού κειμένου χρίζει ιδιαίτερης προσοχής αφού είναι ο κυρίαρχος τρόπος μετάδοσης πληροφοριών σε λαούς που χρησιμοποιούν διαφορετικές γλώσσες.  Είναι ο ενδιάμεσος που καταρρίπτει το εμπόδιο της διαφορετικής γλώσσας ανάμεσα στους λαούς. Χωρίς την βοήθεια της μετάφρασης αριστουργηματικά κείμενα μη διαδεδομένων γλωσσών θα έμεναν νεκρό γράμμα, για τους υπόλοιπους λαούς.  Ο μεταφραστής οφείλει να γνωρίζει πολύ καλά τις γλώσσες από και προς τις οποίες μεταφράζει,  να έχει γενική παιδεία σε άριστο βαθμό και οπωσδήποτε συνεχή ενημέρωση στο αντικείμενο της δουλειάς του. Κώστια Κοντολέων / Φωτογραφία Βάσω Μαραγκουδάκη   Είναι η μετάφραση μια απλή μεταφορά ενός κειμένου ή μια δημιουργία εκ νέου που στοχεύει να βρει και να αναδείξει όλες τις πραγματολογικές, υφολογικές και νοηματικές προεκτάσεις ενός συγγραφέα στη δική του γλώσσα; Η μετάφραση είναι στην πραγματικότητα ένα αντικείμενο με πολλές όψεις και προεκτάσεις.  Ο τελικός στόχος μιας μετάφρασης είναι να μεταφέρει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την μαγεία του πρωτοτύπου σε όσους δεν έχουν την δυνατότητα να το απολαύσουν στην πηγή του. Δηλαδή στην γλώσσα του πρωτοτύπου του. Η μετάφραση ενός κειμένου δεν βασίζεται μόνο στην καλή γνώση του συντακτικού και του ύφους, αλλά και στην ενδελεχή γνώση των ιδιωματισμών της εκάστοτε γλώσσας. Ο μεταφραστής είναι την ουσία εκείνος που αναλαμβάνει να γίνει ο διαμεσολαβητής ανάμεσα στο αναγνωστικό κοινό και στον συγγραφέα που μεταφράζει.





Με ποιους τρόπους η μεταφράστρια Κώστια Κοντολέων προσεγγίζει το ξένο κείμενο, για να το αποδώσει στο μετάφρασμα της; 

Εγώ προσωπικά από το πρώτο κιόλας βιβλίο που μετέφρασα ένιωσα την μετάφραση να εξασκεί μια δυναμική πρωτόγνωρη πάνω μου, να κυκλοφορεί στις φλέβες μου εθιστικά σαν πανίσχυρο ναρκωτικό που απαιτούσε το απόλυτο δόσιμο μου.  Όπου ο χώρος και ο χρόνος αποκτούσαν άλλες διαστάσεις και που τίποτα δεν μπορούσε να παρεμβληθεί ανάμεσα σ’ εμένα και το κείμενο προς μετάφραση γιατί πολύ απλά γρήγορα δημιουργούσα ασυναίσθητα ένα κουκούλι απομόνωσης γύρω μου. Και αυτή η σχέση δεν έπαψε ποτέ να υπάρχει! Μεταφράζω ιδιότυπα και αφού συνάμα είμαι και συγγραφέας είναι αναπόφευκτο να υπάρχει η παρουσία της λογοτεχνίας σε κάθε μου μετάφραση. Κώστια Κοντολέων / Φωτογραφία Βάσω Μαραγκουδάκη   Μιλήστε μας λίγο για το συγγραφικό σας έργο. Υπάρχει κάποιο βιβλίο σας που ξεχωρίζετε ιδιαίτερα; Έχω γράψει έξι λογοτεχνικά βιβλία. Τέσσερα μυθιστορήματα, μια συλλογή διηγημάτων και ένα εφηβικό μυθιστόρημα. Είναι όλα τους παιδιά μου και τ’ αγαπώ ιδιαίτερα, αλλά αν θα πρέπει οπωσδήποτε να ξεχωρίσω ένα, αυτό δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από την συλλογή διηγημάτων μου, ‘‘Σιγανά, σιγανά πατώ τη γη’’.  Κατέχει ξεχωριστή θέση στο συγγραφικό έργο μου μα και στην καρδιά μου.    


.    Εμφανιστήκατε στο λογοτεχνικό χώρο αρχικά με ψευδώνυμο. Θέλετε να μας μιλήσετε για την απόφασή σας αυτή; 

Ξέρετε όταν έκανα την πρώτη μου συγγραφική προσπάθεια ο σύζυγος μου, Μάνος Κοντολέων, ήταν ήδη γνωστός συγγραφέας. Ήθελα, λοιπόν, να περάσω το τεστ χωρίς βοήθεια, να δω αν άξιζε το κείμενο μου, το κείμενο μιας άγνωστης, γιατί έτσι δόθηκε στον εκδοτικό οίκο που είχα επιλέξει, και να αποφύγω τον σκόπελο που ήταν σίγουρο πως θα έπεφτα πάνω του αφού θα με θεωρούσαν ψώνιο και πως είχα ζηλέψει την δόξα του άντρα μου.  Παρόλο που το πρώτο μου βιβλίο πήρε ενθουσιώδεις κριτικές κράτησα την ανωνυμία μου και στο επόμενο. Θα την κρατούσα και στο τρίτο αν ο εκδότης δεν πατούσε πόδι να μπει το πραγματικό μου όνομα. Όλο το προηγούμενο διάστημα ήμουν η γνωστή μεταφράστρια «Κώστια Κοντολέων» και η συγγραφέας φάντασμα «Άννα Δομηνίκου».  Έπρεπε κάποια στιγμή αφού είχα περάσει επιτυχώς τις εξετάσεις να βάλω μια ισορροπία στις δυο μου ιδιότητες. 





Το «Μέσα απ’ τις ζωές των άλλων» είναι μια οικογενειακή σάγκα  για την πορεία της χώρας μέσα στον ταραγμένο εικοστό αιώνα και για τον  τρόπο με το οποίο η πορεία αυτή διαμόρφωσε την τύχη και τις σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους. Και παράλληλα μια καταγγελία για τη ζωή που χάνεται μέσα στις ζωές των άλλων ανθρώπων που καθορίζουν τις νοοτροπίες και τις συμπεριφορές μας. Μιλήστε μας για το βιβλίο σας αυτό. Πώς καθορίζονται οι ανθρώπινες σχέσεις όταν οι ζωές των ανθρώπων εμπλέκονται ασφυκτικά; Είναι όντως η καταγραφή των τεράστιων κοινωνικών αλλαγών που συντελέστηκαν σ’ αυτά τα εκατό χρόνια, αλλαγών που ακολούθησαν δυο παγκόσμιους πολέμους, εμφύλιες διαμάχες, πολιτικές αναταραχές. 

Οι τέσσερεις βασικές ηρωίδες μου, ζουν σ’ έναν αέναο χορό επικράτησης ανάμεσα τους.  Μοιάζουν να χορεύουν πιασμένες χέρι-χέρι όμως αυτά τα χέρια θα γίνουν τελικά μέγγενη που θα τις οδηγήσει σε θανάσιμο εναγκαλισμό, όπου η ανάγκη επικράτησης της μιας στην άλλη θα δοκιμάσει συνειδήσεις, συναισθήματα, θα φτάσει, εντέλει, ως την αποδόμηση όσων επενδύουν στην δύναμη του κοινού αίματος που συνδέει τάχα τα μέλη κάθε οικογένειας.  Θα καταφέρει άραγε κάποια από τις τέσσερεις να βγει αλώβητη από αυτόν τον χορό της επικράτησης και να μπει σ’ έναν άλλο χορό αυτόν της απελευθέρωσης, με άλλους χορευτές;  Τα δυο περίπου χρόνια που ζούσα δίπλα σ’ αυτές τις γυναίκες, προσπαθούσα να καταλάβω το παρελθόν τους και να υποψιαστώ το μέλλον τους. 




Έχετε υπάρξει υπεύθυνη στο ένθετο μεγάλης εφημερίδας για το βιβλίο για τέσσερα χρόνια. Δύσκολη ή γοητευτική η ενασχόληση σας αυτή; Πόσο χρόνο απαιτούσε μια τέτοια υπευθυνότητα και μάλιστα από μια γυναίκα που παράλληλα ήταν μητέρα, σύζυγος, μεταφράστρια, συγγραφέας;   

Ήταν πέντε, τελικά, εκείνα τα χρόνια. Δύσκολα λόγω φόρτου εργασίας αλλά και παράλληλα γοητευτικά γιατί ανακάλυπτα βιβλία πραγματικά μικρά ή μεγάλα διαμαντάκια που αλλιώς θα περνούσαν απαρατήρητα γιατί δεν ήταν στον τομέα ενδιαφέροντος των κριτικών που ασχολούνταν με συγκεκριμένα βιβλία και εκδοτικούς οίκους.  Έδωσα την ευκαιρία σ’ αυτούς τους συγγραφείς να ακουστούν τα βιβλία τους και να γίνουν γνωστά στο αναγνωστικό κοινό. Ήταν επίπονο όμως γιατί κάθε Κυριακή παρουσίαζα αναλυτικά τουλάχιστον δεκαπέντε βιβλία, έπαιρνα συνεντεύξεις από συγγραφείς, έγραφα ένα χρονογράφημα και παρουσίαζα ποιοτικά μουσικά σύνολα και συνθέσεις.  Όμως όπως λέτε ήμουν παράλληλα και μητέρα και σύζυγος και όλα τα άλλα…που αναφέρετε κι έτσι αναγκάστηκα να το σταματήσω, δύσκολη απόφαση πραγματικά αλλά αναγκαία.   


Πιστεύετε ότι οι Έλληνες, ιδιαίτερα σήμερα, διαβάζουν λογοτεχνία; 

Νομίζω πως το μεγαλύτερο ποσοστό δεν διαβάζει ούτε καν στην διαδρομή σε κάποιο από τα μέσα μαζικών μεταφορών, προτιμάει να μιλάει στο κινητό του ή να χαζεύει απλανώς έξω από το παράθυρο. Ωστόσο, υπάρχει ένα ποσοστό αρκετά ικανοποιητικό και απαιτητικό που διαβάζει και μάλιστα σοβαρή λογοτεχνία. Ας μην απελπιζόμαστε, λοιπόν, ίσως κάτι τελικά αλλάξει.  Ίσως η λογοτεχνία να γίνει κάποτε το μέσο που θα μας αλλάξει ως άτομα και ως σκεπτόμενους πολίτες.


Ποια είναι η γνώμη σας για το ηλεκτρονικό βιβλίο; 

Δεν αλλάζω το παραδοσιακό βιβλίο με τίποτα. Θέλω την μυρωδιά του, της αίσθηση της αφής του στα χέρια μου, να το αγκαλιάζω και να βυθίζομαι μέσα του. Το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι ένα ψυχρό μηχάνημα που δεν διευκολύνει την ερωτική ατμόσφαιρα που μόνο το χάρτινο βιβλίο μπορεί να δημιουργήσει στον αναγνώστη του.

Read more at: http://www.literature.gr/
Φωτογραφίες Βάσω Μαραγκουδάκη   

Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2017

«Εθνικός Κήρυκας» (Νέας Υόρκης)




Κώστια Κοντολέων στον «Εθνικό Κήρυκα»: «Η Ιστορία είναι ο μαέστρος στην ορχήστρα της ζωής»


Της Μαρίας Παπανικολάου.

Από τα πιο σημαντικά στη ζωή μας είναι να μιλάμε ή να εκφραζόμαστε όταν πραγματικά έχουμε κάτι να πούμε ή να δείξουμε. Δυστυχώς όμως γύρω μας υπάρχει πολύ «δήθεν» και πολύ… κουβέντα για το τίποτα. Ευτυχώς όμως υπάρχουν επιφανείς άνθρωποι που ξέρουν πότε να το… ανοίγουν και τι να λένε ή τι να γράφουν, όπως λέει και ο θυμόσοφος λαός.

Οπως η κυρία Κώστια Κοντολέων που αισθάνθηκε ότι έχει «κάτι ουσιαστικά να πει» και… γέννησε το «Μέσα από τις ζωές των άλλων». Ενα έργο «μιλάει για τους ανθρώπους που υπέστησαν τόσα δεινά, για τις ζωές τους που καταστράφηκαν, που ενώ δεν προξένησαν εκείνοι τα ιστορικά γεγονότα τα βίωσαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο πετσί τους. Για έναν ολάκερο κόσμο που πίστευε σ’ ένα καλύτερο αύριο που για κάποιους ίσως να μην ήρθε ποτέ!».

Ουσιαστικά η κ. Κοντολέων αναφέρεται στις ζωές των ανθρώπων του 20ού αιώνα που όμως εύκολα θα μπορούσαμε να τους αναγνωρίσουμε και σήμερα, γιατί ήταν άνθρωποι καθημερινοί, της διπλανής πόρτας και άνθρωποι που και σήμερα περνούν ένα ίδιο ή παρόμοιο Γολγοθά.

Κι επειδή στα «πιστεύω» της είναι πως «αν δεν ξέρουμε το παρελθόν μας δεν θα μπορέσουμε να χτίσουμε το μέλλον μας», γι’ αυτό δίνει το σύνθημα «να αναμετρηθούμε και με την μοίρα και με την κοινωνία, γιατί μόνον έτσι θα καταφέρουμε, ίσως, να επιβιώσουμε». Αλλωστε, όπως τονίζει η κυρία Κοντολέων «η Ιστορία σαν μαέστρος κουνά την μπαγκέτα στην ορχήστρα της και δίνει τον ρυθμό στις ζωές μας».

Παρατηρητής των γύρω μου

Κυρία Κοντολέων αποκαλύψτε μας πώς… άνθισε η ιδέα για το βιβλίο σας, «Μέσα από τις ζωές των άλλων»;

«Από μικρό παιδί παρατηρούσα τον κόσμο γύρω μου. Εβλεπα πράγματα που οι περισσότεροι δεν έβλεπαν, όχι γιατί ήταν αόρατα ή γιατί εγώ είχα υπερφυσικές ικανότητες. Εφταιγε η εμμονή μου στις λεπτομέρειες και σαν… σφουγγάρι ρουφούσα τα πάντα κι όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου, το σφουγγάρι στραγγίστηκε κι έγινε η τελική επιλογή που κι αυτή με την σειρά της οδήγησε στην καταγραφή ενός ολάκερου αιώνα, του 20ού, που τον βάραιναν δυο Παγκόσμιοι Πόλεμοι, ένας Εμφύλιος για την χώρα μας και αναταραχές σε όλα τα πλάτη και μήκη της Γης. Ηθελα να μιλήσω για τους ανθρώπους που υπέστησαν τόσα δεινά, για τις ζωές τους που καταστράφηκαν, που ενώ δεν προξένησαν εκείνοι τα ιστορικά γεγονότα τα βίωσαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο πετσί τους. Γι’ αυτούς έγραψα, τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας τόσο εύκολα αναγνωρίσιμους ακόμη και σήμερα. Γι’ αυτούς έγραψα που πάλεψαν με νύχια και με δόντια για να σταθούν στα πόδια τους μέσα από αντίξοες συνθήκες, για τις αυλές όπου συνωστίζονταν η απογοήτευση και τα όνειρα. Για έναν ολάκερο κόσμο που πίστευε σ’ ένα καλύτερο αύριο που για κάποιους ίσως να μην ήρθε ποτέ!».



Από το «Φεύγω» μέχρι το «Μέσα από τις ζωές των άλλων», μεσολάβησαν πέντε χρόνια. Μεγάλο «διάλειμμα» έτσι;

«Ξέρετε, γράφω όταν έχω κάτι ουσιαστικό να πω. Στο ‘Φεύγω’ ήθελα να μιλήσω για την καταπίεση στις σχέσεις των ανθρώπων, για την ανάγκη τους κάποτε για φυγή, για τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζουν και για τον λάθος δρόμο εξόδου που περιορίζει την όποια διαφυγή από τα προβλήματα, την πίστη σε ψευδεπίγραφες λύσεις που δεν αποτελούν σε καμιά περίπτωση απόδραση. Πέρασαν πέντε χρόνια όπως πολύ σωστά επισημαίνετε μέχρι την γέννηση ενός καινούργιου πονήματος εκ μέρους μου. Ηταν μια επώδυνη περίοδος για μένα, ήθελα να μην εμπλακώ ούτε με τους ήρωές μου, ούτε με τα ιστορικά γεγονότα, να παραμείνω ένας αντικειμενικός και αξιόπιστος παρατηρητής και πιστέψτε με δεν μου ήταν τόσο εύκολο. Εγώ είμαι παιδί μεταπολεμικό, όμως τα απόνερα όσων τρομακτικών συνέβησαν στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα έφτασαν ώς εμένα, βίωνα τα πάθη, τις απογοητεύσεις και τις ελπίδες ενός λαού που ήθελε να επιβιώσει, να προχωρήσει τη ζωή του, να δει καλύτερες μέρες. Το επόμενο βιβλίο μου θα γεννηθεί όταν και πάλι θα έχω κάτι ουσιαστικό να πω!!!».


«Hθελα να μιλήσω για τους ανθρώπους που υπέστησαν τόσα δεινά, για τις ζωές τους που καταστράφηκαν, που ενώ δεν προξένησαν εκείνοι τα ιστορικά γεγονότα τα βίωσαν με ιδιαίτερη σφοδρότητα στο πετσί τους».
Λογική και έρωτας

Δυστυχώς ο έρωτας είναι τυφλός. Πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή των πρωταγωνιστών σας αν η λογική και το συναίσθημα συμπορεύονταν;

«Ναι ο έρωτας είναι τυφλός, μήπως τυφλή δεν είναι και η μοίρα των ανθρώπων, μήπως η συμμετοχή της στις ζωές μας είναι εντέλει όχι μόνον καθοριστική αλλά και καταλυτική; Φυσικά κι εμείς οι ίδιοι έχουμε τις ευθύνες μας, όταν βλέπουμε τον γκρεμό μπροστά μας μπορούμε ακόμη και την ύστατη στιγμή να λοξοδρομήσουμε από αυτόν και να σωθούμε. Αλλά η κοινωνία μας είναι γεμάτη από τέτοιες λάθος κινήσεις και εκτιμήσεις, και ναι οι ηρωίδες μου αφέθηκαν πράγματι να παρασυρθούν από τις δίνες που τις απειλούσαν. Αλλά αν αντιστέκονταν δεν θα ήταν οι ηρωίδες του ‘Μέσα από τις ζωές των άλλων’, θα ήταν ηρωίδες σε ένα άλλο μυθιστόρημα που δεν γράφτηκε ακόμα».

Μέσα από το βιβλίο σας παρουσιάσατε πολλά ιστορικά, κοινωνικά αλλά και πολιτικά γεγονότα. Παίζει σημαντικό ρόλο στην πορεία της ζωής μας η Ιστορία, η κοινωνία και η πολιτική;

«Νομίζω πως είναι καθοριστικές. Η Ιστορία σαν μαέστρος κουνά την μπαγκέτα στην ορχήστρα της και δίνει τον ρυθμό στις ζωές μας, άλλοτε χαμηλότονα κι άλλοτε σε υπερβολικά κρεσέντο, οι πολιτικοί είναι οι μουσικοί που ακολουθούν τις οδηγίες του εκάστοτε μαέστρου με θρησκευτική ευλάβεια αλλά και με πολλά φάλτσα που στερούν την μουσική σύνθεση από την αυθεντικότητά της, κι εδώ έρχεται το μουσικόφιλο κοινό, η κοινωνία εντέλει, στο χέρι της είναι αν θα σηκωθεί να φύγει από την συναυλία διαμαρτυρόμενη ή θα παραμείνει αγνοώντας τα φάλτσα για να χειροκροτήσει και να επιβραβεύσει τους μέτριους έως και ατάλαντους μουσικούς της ορχήστρας».

Οι πρωταγωνίστριές σας έζησαν «σκληρή» ζωή. Ηταν κάτι που θα θέλατε να αλλάξετε; Αν το ξαναγράφατε θα δίνατε διαφορετική τροπή;

«Οι πρωταγωνίστριές μου έζησαν όντως ‘σκληρή ζωή’ όμως ήταν οι ίδιες οι εποχές, το ίδιο σκληρές και απάνθρωπες. Ρίχτηκαν σε αρένες γεμάτες άγρια θηρία και έπρεπε να καταφέρουν το ακατόρθωτο, να επιβιώσουν και να βγουν με όσο το δυνατόν λιγότερα τραύματα από αυτές. Οχι, αν το ξαναέγραφα το συγκεκριμένο μυθιστόρημα δεν θα άλλαζα τίποτα, γιατί θα ήταν σαν να μην περιέγραφα τον 20ό αιώνα αλλά μια ειδυλλιακή περίοδο της Ιστορίας, δεν ξέρω αν υπήρξε ποτέ μια τέτοια, νομίζω πως όχι, που οι άνθρωποι είχαν το πάνω χέρι στις ζωές τους δημιουργώντας ιδανικές κοινωνίες και ευτυχισμένους ανθρώπους. Ο 20ός αιώνας πάντως δεν ανήκε σ’ αυτές!».

Αναμέτρηση με τη μοίρα

Το βιβλίο σας εξιστορεί τα γεγονότα δείχνοντας όμως τις συνέπειες που είχαν στις ζωές των ανθρώπων. Πιστεύετε ότι είμαστε έρμαια της μοίρας μας και της κοινωνίας μας;

«Ναι το πιστεύω. Αλλά όπως είπα σε μια προηγούμενη απάντησή μου, μπορούμε και πρέπει να αναμετρηθούμε και με την μοίρα και με την κοινωνία, μόνον έτσι θα καταφέρουμε ίσως να επιβιώσουμε».

Η ζήλια ανάμεσα στις αδερφές είναι καταστροφική και ψυχοφθόρα. Η ζήλια θα περίμενε κανείς ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει στο ίδιο αίμα. Μήπως τελικά, αυτό το «είδος» ζήλιας είναι και το πιο επικίνδυνο;

«Η ζήλια που υπήρχε ανάμεσα στις αδερφές Φωτεινή και Δέσπω ήταν καταστροφική, ψυχοφθόρα, αλλά όχι μοιραία. Η ζήλια θα περίμενε κανείς ότι δεν θα μπορούσε να ενυπάρχει σε άτομα του ιδίου αίματος, της ίδιας οικογένειας. Σίγουρα αυτό το ‘είδος’ ζήλιας είναι το πιο επικίνδυνο. Γιατί γίνεται η αιτία να δοκιμαστούν συνειδήσεις, συναισθήματα και να φτάσουν στην αποδόμηση του κοινού αίματος που συνδέει τάχα τα μέλη κάθε οικογένειας και εδώ μπαίνει πλέον η κοινωνία με τα όποια ταμπού και αγκυλώσεις και τα όρια ανάμεσα στον θύτη και στο θύμα γίνονται δυσδιάκριτα».





Η Πέτρα παρά τα δύσκολα παιδικά της χρόνια -που μόνο παιδικά δεν θα μπορούσε κάποιος να τα χαρακτηρίσει- κατάφερε κατά την πορεία της ενηλικίωσής της να ξεφύγει από τις ζωές των άλλων. Τελικά τι εστί η Πέτρα; Μήπως καθρεφτίζει την Ελλάδα μας, που κατάφερε, τελικά, να σταθεί στα πόδια της στην Μεταπολίτευση; Ετοιμάζετε κάτι άλλο αυτή την περίοδο; Αν ναι βάλτε μας στο… κλίμα.

«Η Πέτρα είναι ο καινούργιος αιώνας, ο εικοστός πρώτος, που αφήνει πίσω του τον εικοστό με όσα καταστροφικά κουβάλησε στην πορεία των εκατό χρόνων του. Πολέμους, κοινωνικές και οικογενειακές αγκυλώσεις, απαγορεύσεις, και κάθε είδους πιέσεις και εξαρτήσεις σε όλα τα επίπεδα της ζωής μας. Η Πέτρα κατόρθωσε να σπάσει τελικά αυτό που συνέβαινε και που ίσως ακόμη σε λιγότερο βαθμό να συμβαίνει ακόμη και σήμερα, την εμπλοκή της δικής της ζωής στις ‘Ζωές των άλλων’ στα θέλω και τα πρέπει τους και να ζήσει ελεύθερη όπως εκείνη ήθελε σ’ έναν κόσμο που τα πάντα άλλαζαν και οι κοινωνικές προκαταλήψεις αποδυναμώνονταν. Οπως έχω ήδη αναφέρει, η γονιμοποίηση ενός καινούργιου μυθιστορήματος δεν έχει ακόμη συντελεστεί, ωστόσο μέσα μου κονταροχτυπιούνται ιδέες και σκέψεις. Ποια θα νικήσει δεν το ξέρω. Αλλά θα το μάθω όταν θα γίνει από την πλήρη κατάληψή της στη ζωή μου!».

Πέρα από τη συγγραφή βιβλίων έχετε υπάρξει και μεταφράστρια. Ποιο από τα βιβλία που έχετε μεταφράσει σας έχει κερδίσει και για ποιο λόγο;

«Αγαπώ το μεγαλύτερο μέρος των βιβλίων που έχω μεταφράσει, αλλά εκείνο που με στιγμάτισε ήταν η ‘Τριλογία του Κόσμου’, του Φίλιπ Πούλμαν. Ενα από τα πιο συναρπαστικά βιβλία ως προς το θέμα του, τις ιδέες του και την γλώσσα του, γραμμένο από έναν σημαντικότατο και πολυβραβευμένο συγγραφέα».

Εκ φύσεως αισιόδοξη

Δυστυχώς η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Πώς βλέπετε την κατάσταση που βιώνει η Ελλάδα και οι Ελληνες;

«Η παγκόσμια Ιστορία είναι γεμάτη σκοτεινές περιόδους και η Ιστορία της Ελλάδας γεμάτη αναταραχές και δύσκολες καταστάσεις. Αλλά επειδή είμαι από την φύση μου αισιόδοξο άτομο, γιατί έτσι μόνο μπορώ να επιβιώσω, θέλω να πιστεύω πως το σκοτάδι ακολουθεί πάντα το φως, και σ’ αυτό προσβλέπω εγώ».

Η Ομογένεια έχει μια λατρεία στην Ελλάδα αλλά και στις μνήμες του παρελθόντος. Θεωρείτε ότι γνωρίζοντας το παρελθόν χτίζουμε το μέλλον μας;

«Πιστεύω πως οι ρίζες των ανθρώπων όπου κι αν βρουν εύφορο έδαφος να φυτρώσουν θα κουβαλάνε μέσα τους εκείνη την αρχική ρίζα από την οποία ξεκίνησαν όλα. Γι’ αυτό η γνώση του παρελθόντος κάθε λαού είναι καταλυτική για την μετέπειτα πορεία του. Αν δεν ξέρουμε το παρελθόν μας δεν θα μπορέσουμε να χτίσουμε το μέλλον μας, όπως πολύ σωστά λέτε.

Και τέλος, η γλώσσα και η γραφή μας είναι η μεγάλη ευθύνη που κουβαλάμε εμείς οι Ελληνες και η καλύτερη προίκα για τα παιδιά μας; Τι θα συμβουλεύατε τους ομογενείς μας σ’ αυτό το θέμα;

«Να κρατήσουν την γλώσσα και την γραφή της πατρίδας τους, και να είναι περήφανοι και για τις δυο. Με όλα τα ελαττώματα και τα λάθη μας οι Ελληνες κουβαλάμε μια μοναδική Ιστορία και μια γλώσσα που δεν θα πάψει ποτέ να υπάρχει, γιατί είναι αυτή που γέννησε έναν πολιτισμό που πάνω του στηρίχτηκαν άλλοι αργότερα».

Ευχαριστώ για την φιλοξενία.